گروه نرم افزاری آسمان

علت مادّي قانون



اصول و کلیاتی که بعنوان تعیین و تکلیف همه یا گروهی از افراد بشر و بیان خط مشی آنان در زندگی و حیاتشان، به اقتضاي شئون
و جهاتی مختلف و بحسب اوضاع و احوالی متفاوت، و بسا که در ازمنه و امکنهاي متفرق، وضع و تهیه شده باشد مواد قانون
مخصوص را تشکیل میدهد.
مواد اولیۀ قانون اسلامی یعنی فقه، اصول و کلیات و احکام و مقرراتی است که در طی دورة رسالت پیغمبر (ص) که آغازش سال
بعثت و فرجامش سال رحلت آن حضرت میباشد به تفاریق اوقات در بارة شئون مختلف حیات صدور یافته خواه این مواد بلسان
میخوانند) صادر شده « سنت » ، قرآن مجید باشد یا بر وجه تقریر یا فعل یا گفتار شریف پیغمبر ص (این سه را بر حسب اصطلاح
باشد.
بطور کلی اصول آن مقررات و مشروعات چهار بخش است بدین قرار:
-1 عبادات.
-2 عقود.
صفحه 26 از 305 www.Ghaemiyeh.com ادوار فقه (شهابی) مرکز تحقیقات رایانهاي قائمیه اصفهان
-3 ایقاعات.
-4 احکام و سیاسات.
و غیر او در کتب خود گفتهاند: اموري که تشریع میشود یا به آخرت « القواعد و الفوائد » چه به تعبیري که شهید اول در کتاب
اموري که «1» مربوط است یا بدنیا
______________________________
تقریر گردیده بحسب ظاهر آن چه در برخی از کتب تعبیر شده بنظر نویسندة این اوراق از « حصر » 1) این تشقیق که براي تحقیق )
یا « فردي » محض یا « اخروي » یا « مسامحه خالی نیست چه این جانب عقیده ندارد که در احکام اسلامی حکمی یافت شود که دنیوي
یا روحی خالص باشد بلکه معتقد است که در هر یک از احکام اسلام همۀ این امور رعایت شده فی « جسمی » صرف و « اجتماعی »
المثل اگر نماز براي فرد و آخرت به اعتبار روح مصلحت دارد در دنیا به اعتبار جسم و بلحاظ اجتماع نیز فوائد و مصالحی فراوان
براي آن هست که شارع مقدس همۀ آنها را در نظر داشته و رعایت کرده و از راه توجه به همین نکته دقیق است که نویسنده، قوانین
بشري را هر چه و از هر که باشد وافی به غرض و کافی براي نیل به سعادت حقیقی و کمال نهایی نمیداند.
26
به آخرت ارتباط دارد عبادات است و اموري که بدنیا ارتباط دارد یا به عبارت نیازمند است یا نه آن چه به عبارتی حاجت ندارد
احکام و سیاسات و آن چه به عبارت نیازمند میباشد یا از دو طرف نیازمند است یا از یک طرف نخست عقود و دوم ایقاعات
است.
به لحاظی دیگر شئون کلی هر فرد از سه جهت بیرون نیست بدین قرار:
-1 جهت شخصی (از قبیل امور مربوط به اخلاق و آداب).
-2 جهت ربطی با خالق (عبادیات).
فقه اسلامی همۀ آن جهات را شامل و تعین تکلیف («1» -3 جهت ربطی با مخلوق (عقود- ایقاعات- احکام و سیاسات- به لحاظی
نسبت بتمام آن مراحل را متکفل میباشد و به همین جهت، چنانکه در بحث از علت غائی قانون دانسته و گفته شد، برترین و بهترین
غایات و اغراض قانونی، هدف و غایت این قانون شریف است.
______________________________
1) به لحاظی هم میتوان احکام و سیاسات را به جهت شخصی مربوط قرار داد. )